Teknolojiyle bir arada hayatın bir modülü haline gelen dijital oyunlar, bilhassa çocuk ve ergenlerde bağımlılık riski oluşturuyor. Tekrar eden davranışların bağımlılığa dönüştüğünü belirten Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Onur Noyan, oyun oynarken geçirilen vaktin giderek artmasının, aileyle geçirilen vaktin azalmasının, oyun oynamasının engellendiği vakitlerde büyük bir eza ve öfke duymasının bağımlılık belirtisi olduğunu vurguluyor. Çocuğun oynadığı oyun hakkında ebeveynin kesinlikle bilgisi olması gerektiğini kaydeden Doç. Dr. Onur Noyan, sağlıklı irtibat kurmak, sonlar koymak ve sorumluluk vermenin kıymetine işaret ediyor.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Onur Noyan, çocuklarda ve ergenlerde oyun bağımlılığına ait değerlendirmede bulundu.

Doç. Dr. Onur Noyan, internet, akıllı telefonlar ve dijital oyunların hem çocuk ve ergenlerde hem de yetişkin bireylerde yapay da olsa keyif veren, hislerin bastırılması ya da açığa çıkmasında tesirli, bağımlılık yapabilen bir araç olarak kullanıldığını söyledi.

Tekrar eden davranışlar bağımlılığa dönüşüyor

Özellikle çocukların, pandemi ile birlikte vakitlerinin birçoklarını ekran karşısında, toplumsal medya ve bilhassa internet üzerinden oynanan çevrimiçi/çevrimdışı yani online ya da offline olarak da isimlendirilen oyunlar ile geçirdiğini kaydeden Doç. Dr. Onur Noyan, şunları söyledi:

“Tekrar eden davranışların bağımlılığa dönüştüğü değerlendirildiğinde, çok uğraş sarf etmeden, kısa yoldan haz elde etmek çocuklar için çok daha cazip hale gelecek ve ekran karşısında geçirilen mühlet artacaktır. Bir müddet sonra akranları ile yüz yüze ya da karşılıklı oyun oynamaktan keyif almamaya başlayacak ve sanal ortam üzerinden oynanan oyunlara eğilim göstermeye başlayacaklardır. Bilhassa beyin gelişimi devam eden çocuklar ve ergenlerde fren merkezi olarak tanımladığımız beynin ön tarafının (Frontal bölge) tam olarak gelişmemiş olması sebebi ile çocuklar ve ergenler biyolojik olarak kendilerini durdurmakta zorlanmaktadırlar.”

Oyun oynarken geçirilen vakit giderek artıyorsa dikkat!

Çocuk ve ergenlerin beyinde gelişen biyolojik değişiklikler ile kendilerini durdurmakta zorlanmaya başlayacaklarını ve çeşitli meseleler ortaya çıkacağını tabir eden Doç. Dr. Onur Noyan, “Oyun oynarken geçirilen vaktin giderek artması, oynamadığı vakitlerde aklının bir köşesinde daima oyun oynamak için fırsat yaratma kanısının olması, oyun oynamasının engellendiği vakitler büyük bir sorun ve öfke duyması hatta şiddet eğilimi göstermesi bağımlılık belirtileridir” ikazında bulundu. 

Aileyle geçirilen mühlet kısalır

Çocuk ya da ergenin bağımlı olduğunun kimi davranışlarla fark edilebileceğini kaydeden Doç. Dr. Onur Noyan, “Çocuklar sorumluluklarını yerine getirmekte sorun yaşarlar, ders muvaffakiyetleri azalır, arkadaşlık ilgileri bozulmaya başlar, içe kapanma, davranış değişiklikleri, can zahmeti, özgüven eksikliği, beğenilme dileği, karamsarlık, ani öfke atakları gözlenebilir. Çocukların aileleri ile geçirdikleri mühlet azalmaya başlar, ilgi alanlarına ilgisi azalmaya başlar” diye konuştu.

Çocuk oyunla kendini kabul ettirmeye çalışır

Çocukların arkadaşları ile birlikte oyun oynamaya başladıklarını, arkadaşlarının oynadığı oyunların dışında kalmak istemediklerini söz eden Doç. Dr. Onur Noyan, “Çocuklar rakiplerini yener, düzey atlar, gayesine ulaşır ve sonuç olarak başarılı olur. Ortak oynanan oyunlarda kimin hangi ‘seviyede’ olduğu değer kazanır. Gerçek hayatta elde edemediği başarıyı oyunda elde eder. Oyunda arkadaş edinir, kelamını dinleyen birisi olur. Kendini kabul ettirmeye çalışır. Her ne kadar sanal olsa da çocukların oyun sırasında elde ettikleri ‘başarı’ haz verir.  Çocuk kendisini düzgün hissettiğini öğrenir. Yeterli hissetmek, kaçmak için oyun oynamaya devam eder. Devam ettikçe bütün hayatı oyun olmaya başlar. Dış dünyanın muhtemel makûs davranışlarına maruz kalır, zorbalık karşılaşabileceği en büyük risktir. Şiddet içeren oyunlarla fazla vakit geçiren ergenler için şiddet davranışı olağanlaşmaya başlar. Kendisine ve etrafına şiddet içeren davranışlarda bulunabilir.” diye konuştu.

Aileler neler yapabilir?

Ailelerin teknolojik bağımlılıkla çaba etmek için yapması gerekenlere değinen Doç. Dr. Onur Noyan, bunları şöyle sıraladı:

Farkındalık: Öncelikli olarak aileler çocuklarının ne oynadığından haberdar olarak ve oynanan oyunun çocuklarının yaşına uygun olup olmadığını denetim ederek başlamalılar.  Şiddet içeren oyunların yaş kısıtlamalarına dikkat ederek müsaade vermeliler. Ebeveyn denetim uygulamaları ile müddet, içerik kısıtlaması yapmak ve bunları takip etmek çok kıymetlidir. 

İletişim: Sağlıklı bağlantı kurmak, konuşmasına müsaade vermek birincil olarak dikkat edilmesi gereken davranışlardır. Şartlı iletiler vermeden çocuklara hürmet ve sevgiyi göstermek. Öncelikle anlamaya çalışmak, yanlış düşünüyor olsa bile problemleri fazla müdahale etmeden irtibat ile çözmeye çalışmak. Ne yaptığını bilmek, takip etmek, kimlerle irtibatta olduğunu bilmek çok kıymetlidir. 

Kaliteli vakit geçirme: Çocuklarla birlikte olumlu hisler açığa çıkarmaya yardımcı aktivitelere katılmak. Parklara, spor merkezlerine, gençlerle sinema, tiyatroya ve maçlara gitmek.  

Oyun:Çocuklarla birlikte gerçek vakitli, teknolojinin dahil olmadığı, klasik karşılıklı ve  ailecek oyunlar oynamak. 

Model olma: Ebeveynler öbür aile üyelerine örnek olmalıdırlar. Meskende bilgisayar üzerinden yapacakları işleri “çok acil” olsa bile çocukların yanında yapmamak, “teknolojiyi” makul vakit aralıklarında ve kısa periyodik kullanmak, birlikte kitap, gazete, mecmua okuma saatleri planlanmak.

Sorumluluk verme: Yaşına uygun mesken içerisinde yapabileceği sorumluluklar vermek ve bunları takip etmek

Sınır koyma: 3 yaşından evvel çocuklarını bilgisayar, laptop, i-pad ve akıllı telefon ile tanıştırmamak, 

3-6 yaş ortasında aile nezaretinde eğitim maksatlı kullanıma müsaade vermek 

6-9 yaş ortasında aile nezaretinde eğitim gayeli ve aile oyunları için günlük 2 saat müddet kısıtlaması yapmak, şiddet içeren hiçbir oyunu oynamasına müsaade vermemek, 

9-12 yaş ortasında özel aygıtı olmadan en fazla 2 saat kullanmasını sağlamak,

12-18 yaş ortasında aile takibe devam etmeli lakin ferdî sorumluluğunda olmalı. 

Önlem alma: İnançlı internet teması kullanımı sağlamak, arkadaşlarını tanımak, internet kullanımı takip etmek, medya okuryazarlığı gelişmesine yardımcı olmak. Olumsuz hayat olayları ile baş etme marifeti gelişimini takip etmek, yetersiz ise takviye almak. 

Hayır diyebilmeli ve özgüveni yerinde olmalı

Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Onur Noyan, kelamlarını şöyle tamamladı: “Sonuç olarak hayır diyebilen, özgüveni yerinde, bağlanma sorunları olmayan, sağlıklı baş etme biçimleri geliştirmiş, spor, hobi ve aktivite ile kendi hislerini söz eden, sanattan keyif alan, sanal mecra yerine gerçek hayattaki muvaffakiyetler peşinde koşan çocuklar yetiştirmek birincil maksadımız olmalıdır.”

 

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı